2.3 Propaganda

2. IDEOLOGIA NAZISTOWSKA     2.1 Totalitaryzm  |  2.2 Higiena rasowa2.3 Propaganda 2.4 Antysemityzm

To ćwiczenie zawiera plakaty i obrazy przedstawiające nazistowską propagandę. Ma ono na celu rozwinięcie twoich zdolności do oceny informacji i krytycznej oceny źródeł. Zastanowisz się także nad tym, jak dzisiaj wpływa na nas propaganda.

Zadanie

Przeczytaj tekst, a potem przyjrzyj się zjdęciom i przeczytaj dołączone do nich opisy. Zastanów się nad nimi  i postaraj się odpowiedzieć na pytania zamieszczone obok nich.

Propaganda w nazistowskich Niemczech

Chociaż propaganda to zjawisko, z którym stykamy się na co dzień, nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że mamy do czynienia z propagandą. Propagandę można rozumieć jako rozpowszechnianie pewnego przekazu z zamiarem wzbudzenia pozytywnych lub negatywnych emocji względem czegoś lub kogoś, a w efekcie – oddziaływania na ludzkie myśli, uczucia i zachowania. Za propagandę można na przykład uznać reklamy, które z reguły mają na celu skłonienie nas do zakupu określonego produktu. Propaganda nie jest obiektywna; wprost przeciwnie, zawsze jawnie lub skrycie odwołuje się do jednego punktu widzenia. Zawsze wypacza rzeczywistość i może w całości opierać się na wymysłach lub kłamstwach.

W nazistowskich Niemczech rządzący często posługiwali się propagandą, ale nie w celu sprzedaży nieszkodliwych produktów. Oni sprzedawali rasistowską wizję świata, która dzieliła ludzi na „swoich” i „obcych”. Naziści chcieli stworzyć „Volksgemeinschaft” („wspólnotę narodową”), czyli porządek społeczny oparty na „zdrowych” i „rasowo czystych” Niemcach, który wyeliminowałby walkę klas i konflikty społeczne, dzięki czemu Niemcy mogłyby odzyskać dawną potęgę i należną pozycję w globalnej walce ras o władzę i zasoby.

W tym celu społeczeństwo musiało zostać „oczyszczone”, co oznaczało, że w niemieckiej „Volksgemeinschaft” nie było miejsca dla nie-Aryjczyków oraz ludzi uznanych za „ułomnych rasowo” czy „dziedzicznie obciążonych”. W szczególności, jako głównego „wroga”, którego trzeba się pozbyć, postrzegano Żydów.

Różne grupy społeczne zostały określone jako złe, niebezpieczne lub mniej wartościowe albo jako uciążliwy „problem”, który trzeba „zneutralizować” lub „wyeliminować”. Równocześnie stworzono wizerunek szlachetnego „Aryjczyka”, który zgodnie z ideałem był wysokim, niebieskookim blondynem.

Według nazistów tylko „Aryjczycy” należeli do narodu niemieckiego, a „mieszanie ras” poprzez związki między „Aryjczykami” a „nie-Aryjczykami” było zabronione. Wokół Hitlera, którego obwieszczono zbawcą i ojcem „Nowych Niemiec”, zbudowano kult jednostki.

Joseph Goebbels

Niemieckim Ministerstwem Propagandy kierował Joseph Goebbels.

Niemiecka propaganda nazistowska została stworzona przede wszystkim przez niemieckie Ministerstwo Propagandy pod przewodnictwem Josepha Goebbelsa. Duża część materiałów przeznaczonych do rozpowszechniania przez radio, gazety, filmy, teatr, muzykę itp. była kontrolowana przez Ministerstwo Propagandy.

Nie wszyscy Niemcy zgadzali się z rządzącą partią nazistowską, ale wszyscy byli narażeni na wpływ państwowej propagandy poprzez ulotki, gazety, radio, filmy, literaturę, podręczniki i masowe wiece. Celem tych działań było przekonanie ludności do poparcia nazistowskiej polityki.

W przemówieniu skierowanym do urzędników partii 9 stycznia 1928 r. (kiedy partia hitlerowska miała jeszcze bardzo małe poparcie wśród ludności niemieckiej), Goebbels przedstawił swój pogląd na rolę propagandy:

"Dobra propaganda to ta, która przynosi zamierzone rezultaty, a złą propagandą jest ta, która nie przynosi zamierzonych efektów. Nie ma znaczenia czy jest ona mądra, bo zadaniem propagandy nie jest bycie mądrą, lecz bycie efektywną.  Nikt nie może powiedzieć, że twoja propaganda jest zbyt prymitywna, niska lub brutalna lub że nie jest wystarczająco przyzwoita, ponieważ nie są to odpowiednie kryteria, jej celem nie jest przyzwoitość, łagodność, słabość czy skromność; jej zadaniem jest bycie efektywną […] Jeżeli ktoś mi powie: „Twoja propaganda nie trzyma się cywilizowanych standardów,” to wiem, że nie ma sensu nawet z tą osobą rozmawiać. Nie ma znaczenia, czy propaganda jest na wysokim poziomie. Pytanie brzmi, czy osiąga swój cel. ”

Joseph Goebbels

square.jpg

Techniki ciągle dzisiaj używane

W latach trzydziestych i czterdziestych naziści używali technik, które są wciąż powszechne w dzisiejszej propagandzie. Na poniższej liście znajdziesz kilka przykładów.

  • Symbole i wyróżnione słowa kluczowe, które są łatwe do zidentyfikowania.
  • Gloryfikujące obrazy (np. heroiczne obrazy silnych „aryjskich” mężczyzn i idylliczne obrazy szczęśliwych, „genetycznie zdrowych” rodzin).
  • Granie na pozytywnych lub negatywnych emocjach (np. współczucie i obrzydzenie).
  • Twierdzenia, że istnieje tylko jedno rozwiązanie rzekomych problemów społecznych.
  • Karykatury (tj. prześmiewcze obrazy) przeciwników.
  • Dehumanizujące porównania (np. z robactwem lub chorobami jako symbolami „zła”).

Przeanalizuj treści obrazów

Bazując na obrazach propagandowych zastanów się nad poniższymi pytaniami i postaraj się na nie odpowiedzieć najdokładniej jak potrafisz. Tekst zamieszczony u góry tej strony może być do tego pomocny. Zapisz swoje odpowiedzi. 

“The Jew. Warmonger, war-extender.” (1941)

“Our last hope: HITLER.” (1932)

“We women are voting for List 2. National Socialists.” (1932)

“The German student is fighting for the Führer and the People.” (1936)

“Youth are serving the Führer – all ten-year-olds to the Hitler Youth.” (1939)

Top heading: “The NSDAP [Nazi Party] is protecting the People’s Community.” (1937)

The title of an anti-Roma article: ”Traveller People – New Ways to Combat the Gypsy Plague.” (1938)

Poster for Bund Deutscher Mädel, the Nazi Party’s League of German Girls. The text reads “You Also Belong to the Führer”. (1937)

“This genetically ill person will cost our People’s Community 60 000 Reichsmarks over his lifetime. People’s comrade, that’s also your money.” (1938)

  • 2.3.a Które techniki propagandowe wymienione powyżej można zauważyć na obrazach?

  • 2.3.b Które grupy społeczne naziści próbują przekonać tymi obrazami?

  • 2.3.c Kóre mniejszości zostały uznane za problem i dlaczego?

  • 2.3.d Jak ci się wydaje, jaki wpsływ na niemieckie społeczeństwo miały te obrazy?

  • 2.3.e Wiele spośród obrazów było adresowanych do dzieci i młodzieży. Jak myślisz, dlaczego?

  • 2.3.f Czy dzisiaj można zobaczyć obrazy z takim samym przesłaniem, np. w interencie? Wymień kilka przykładów i opisz, jak one na ciebie wpłynęły.

  • 2.3.g W jaki sposób obecnie wpływa na nas propaganda? Do czego to może prowadzić?

Poprzednie ćwiczenie
2.2 Higiena rasowa
Następne ćwiczenie
2.4 Antysemityzm