3.3 Getta 

Słowo "getto" pochodzi od nazwy żydowskiej dzielnicy w Wenecji. Tamtejsi Żydzi musieli mieszkać na wyznaczonym dla nich obszarze miasta, ustanowionym w 1516.

Niemal natychmiast po niemieckiej inwazji na Polskę w 1939, Niemcy przystąpili do tworzenia specjalnych stref, tzw. gett, w któych zamieszkać mieli Żydzi, odseparowani od reszty populacji. W miastach, strefy te wyznaczane były w dzielnicach w dużej części już  zamieszkiwanych przez Żydów lub w biednejszych rejonach. Nie-Żydzi musieli te tereny opuścić.

Podczas II wojny światowej,  najwięcej gett powstało w okupowanej Polsce, ale również w republikach nadbałtyckich, Białorusi, Ukrainie, Czechach i Na Węgrzech. Największe getto utworzono w Warszawie; uwięziono tam ponad 400 000 ludzi na powierzchni nie przekraczającej 3.4 kilometrów kwadratowych.

Mieszkańcy wielu gett musieli żyć za murami i drutami kolczastymi, istniały jednak również getta otwarte.

Żydom surowo zabroniono opuszczać getto.  Ci, którzy chcieli pozostać w ukryciu, musieli liczyć na pomoc innych.

Czerwiec 1942 r., róg ul. Żelaznej 70 i ul. Chłodnej 23 (patrząc na wschód). Ta część ul. Żelaznej łączyła „duże getto” z „małym gettem”, dzielnicami okupowanej przez Niemców Warszawy.

Wewnętrzny zarząd w gettach przekazywany  był przez Niemców tzw. Judenratom, czyli żydowskim radom starszych powoływanych przez okupanta. 

Wszystkie znaczące decyzje podejmowane były jednak przez władze niemieckie. Rady żydowskie miały wprowadzać je w życie i czywać nad ich wykonaniem wprowadzanym siłą przez policję żydowską. Siły porządkowe i żydowska administracja były jedynie marionetkami w rękach władz niemieckich, których rozkazy musiały wykonywać.

Setki transportów wysłano z Niemiec i reszty Europy Zachodniej do gett położonych daleko - na przykład w Rydze na Łotwie, czy Mińsku na Białorusi. Wielu ludzi wykorzystywano jako niewolniczą siłę roboczą.

Getta stanowiły tymczasowe rozwiązanie służące  kontroli i segregacji Żydów, aż do opracowania przez Niemców planu "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej".  Wtedy rozpoczęto likwidację gett, a osoby  ocenione jako niezdolne do niewolniczej pracy mordowane były w masowych egzekucjach lub wysyłane do obozów zagłady.

 Żydzi bytowali w skrajnie trudnych warunkach: głód, brak wody, katastrofalne warunki sanitarne. Ludzie zmagali się z  upałem  lub dokuczliwym  zimnem, choroby zakaźne rozprzestrzeniały się łatwo. Wielu mieszkańców getta zginęło z głodu, chorób lub zostało zamordowanych.

Mimo dramatycznych warunków, Żydzi w gettach stawiali opór: zarówno cywilny jak i militarny. Tajne działania cywilne polegały na organizowaniu pomocy ( samopomocy społecznej, sierocińców, tzw. kuchni ludowych, ratunku oraz pomocy duchowej (w zakresie szkolnictwa, kultury, życia  gminnego i  religijnego ). Żydowskie partie polityczne organizowały działania zbrojne przeciw nazistowskiej opresji: w ponad 100 gettach Żydzi powstali przeciw okupantom.

Niemiecka administracja rozdzielała żywność pomiędzy poszczególne getta. Dostępność artykułów spożywczych zmieniała się w czasie. W październiku 1940 roku oficjalny przydział na mieszkańca getta warszawskiego wynosił 200 kalorii dziennie, czasem mniej.  Nie dałoby się przeżyć w takich warunkach, gdyby nie szmugiel. Szmuglowały często dzieci przedostając się przez dziury i otwory w murze.

Około 80% żywności  w getcie pochodziło ze szmuglu.  Oficjalny przydział niemiecki na Polaka nie-Żyda wynosił około 700 kalorii dziennie, podaczas gdy Niemy otrzymywali przydział równy 2600 kalorii.  

Przeczytaj tekst o ustanowieniu gett i o warunkach w nich panujących. Spośród poniższych lików wybierz dwa i wysłuchaj świadectw Ocalałych  o warunkach panujących w gettach.

Pobierz kartę z diagramem Venna       |     Jeśli jesteś zarejestrowanym użytkownikiem, wypełnij ten internetowy diagramem venna >>

Przyjrzyj się poniższej mapie, kliknij na znaczniki różnych gett i przeczytaj cytaty.

  Diagramem venna (zadanie 1)

   Różnice

   Podobieństwa

   Różnice