4.1 Relacje prasowe z nocy kryształowej

Ta strona zawiera artykuły z niemieckich i brytyjskich gazet. Wykonanie zadań będzie dobrym ćwiczeniem = krytycznego odbioru informacji zawartych w źródłach historycznych i pozwoli zrozumieć, jak wydarzenia historyczne mogą być oceniane w zależności od przyjętej perspektywy. 

Co należy zrobić?

W tym ćwiczeniu przeczytacie o fali antyżydowskiej przemocy nazywanej pogromami, która miała miejsce w 1938 r. Najpierw przeczytajcie opis, a następnie przeanalizujcie doniesienia prasowe znajdujące się poniżej. 

Pogrom listopadowy

Pogrom listopadowy (często nazywany Kristallnacht lub Reichskristallnacht, "Noc tłuczonego szkła") to termin odnoszący się do fali antyżydowskiej przemocy, do której doszło 9 i 10 listopada 1938 r.  Antyżydowskie pogromy przetoczyły się wtedy przez Niemcy, zaanektowaną Austrię i na terench tzw.  Sudetenlandu w Czechosłowacji dopiero co zajętej przez armię niemiecką. 

Przemoc wszczęli przede wszystkim funkcjonariusze partii nazistowskiej i członkowie SA (Sturmabteilungen: dosłownie Oddziały Szturmowe) oraz „Młodzież Hitlera” (Hitlerjugend).

Po pogromach władze  niemieckie ogłosiły publicznie, że  doszło do nich spontanicznie i stanowiły one wybuch społecznego niezadowolenia po zabójstwie Ernsta vom Ratha.

Vom Rath był niemieckim dyplomatą urzędującym w ambasadzie Niemiec
w Paryżu.  7 listopada 1938 r. postrzelił go 17-letni polski Żyd - Herschel Grynszpan.  Dopuścił się tego czynu, gdy dowiedział się, że kilka dni wcześniej władze niemieckie wyrzuciły z Niemiec tysiące Żydów polskiego pochodzenia. Wśród nich byli rodzice i rodzeństwo Grynszpana, którzy zamieszkiwali
w Niemczech od 1911 r.  

Vom Rath zmarł 9 listopada 1938 r.,  dwa dni po postrzeleniu. Dzień ten zbiegł się w czasie z rocznicą tzw. Puczu Piwnego z 1923 r., ważnej daty w narodowosocjalistycznym kalendarzu. Kierownictwo partii nazistowskiej, zgromadzone w Monachium w celu upamiętnienia tej rocznicy, zdecydowało się wykorzystać ją  jako pretekst do rozpoczęcia nocy antysemickich ekscesów.

Minister propagandy Joseph Goebbels, główny inicjator pogromów Nocy Kryształowej, zasugerował zwołanej przez siebie nazistowskiej „Starej Gwardii”, że to „światowe żydostwo” zawiązało spisek, aby popełnić tę zbrodnię. Zakomunikował, że „Führer zdecydował, o tym,  aby… demonstracje nie były przygotowywane ani organizowane przez partię, ale o ile wybuchają spontanicznie, nie należy im przeciwdziałać”.

Uczestnicy zamieszek zniszczyli około 1 400 synagog i sal modlitewnych
w całych Niemczech, Austrii i Sudetenland. Wiele synagog płonęło przez całą noc, na oczach gapiów i strażaków, którzy otrzymali rozkazy interwencji tylko wtedy, kiedy płomienie mogły rozprzestrzenić się na pobliskie "aryjskie budynki".

Szacuje się, że członkowie SA i Hitlerjugend  w całych Niemczech zrabowali towary i rozbili  witryny sklepowe  ok. 7 500 żydowskich przedsiębiorstw handlowych. W wielu regionach szczególnym obiektem profanacji stały się cmentarze żydowskie. Chociaż oficjalnie nie było przyzwolenia na popełnianie morderstw, to szacuje się, że w czasie pogromów listopadowych z 9 i 10 listopada życie straciło co najmniej 400 Żydów.

10 listopada 1938. Na Potsdamer Strasse żydowscy handlarze usuwają ślady po pogromie.

W miarę rozprzestrzeniania się pogromów jednostki SS i gestapo (tajna policja państwowa), zgodnie z instrukcjami Reinharda Heydricha, aresztowały do 30 000 żydowskich mężczyzn i przeniosły większość z nich z miejscowych więzień do Dachau, Buchenwaldu, Sachsenhausen i innych obozów koncentracyjnych.

Co ważne, pogrom listopadowy jest pierwszym przypadkiem, w którym reżim nazistowski uwięził Żydów na tak ogromną skalę tylko ze względu na ich pochodzenie etniczne. Setki uwięzionych zginęły w obozach w wyniku brutalnego traktowania, któremu zostali poddani. Większość uwięzionych została zwolniona w ciągu trzech miesięcy, pod warunkiem, że rozpoczną procedurę emigracji z Niemiec. I rzeczywiście tak się stało, że  pogromy  listopadowe stały się bodźcem do masowej emigracji Żydów z Niemiec.   square.jpg

Ludzie aresztowani podczas nocy kryształowej w 1938 liczeni podczas apelu w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie w Niemczech.

Porównaj treści artykułów

Przeczytacie teraz skrócone wersje artykułów prasowych opisujących wydarzenia Nocy Kryształowej. Pierwszy z nich pochodzi z prasy niemieckiej, a drugi z brytyjskiej. Pracując w parach, porównajcie zaprezentowane w nich treści, a następnie wypełnijcie tabelkę. Pamiętajcie, aby każda osoba w parze przeczytała inny artykuł.

Pobierz artykuły prasowe i kartę z tabelą       

  • 4.1.a Jeśli jesteś zarejestrowanym użytkownikiem, proszę potwierdzić: Czy wypełniłeś arkusz tabeli (tak / nie)?

Poprzednia sekcja (3. Wykluczenie | Prześladowanie | Zagłada)
3.5 Wina, odpowiedzialność i kara