4.5 Ratujący

Na tej stronie opisany jest przykład osoby, która podjęła decyzję o przeciwstawieniu się nazistowskiej propagandzie. Wykonując zadania lepiej zrozumiesz czym jest empatia i jakie znaczenie ma podejmowanie decyzji i działanie w zgodzie z nimi - postawy koniecznej do obrony i utrzymania wartości demokratyczncych oraz praw człowieka. Zadanie to pomoże ci również lepiej zrozumieć, w jaki sposób decyzje i działania znane z historii mogą być aktualne dzisiaj. 

Co należy zrobić?

Przeczytaj poniższe informacje i wykonaj zadania im towarzyszące.

Byli ludzie, którzy działając w różnych niebezpiecznych sytuacjach w czasie Zagłady, ryzykowali własnym życiem, aby ratować innych. Obecnie nazywa się ich  „bohaterami” i „ratującymi" . Historię jednej z takich osób znajdzesz poniżej. 

Pielęgniarka, która została bohaterką

Erzsebet Fajo.

Erzsebet „Erzsi” Fajo pochodziła z miasta Békéscsaba w południowo-wschodnich Węgrzech. Opuściła szkołę, gdy miała 13 lat i zaczęła pracować jako pielęgniarka i zamieszkała w Laszlo Abonyi, z żydowską rodziną, która miała dwoje dzieci. W 1941 r., po tym, jak prawa antyżydowskie zmusiły rodzinę do sprzedaży posiadanej przez siebie apteki, przeprowadziła się z nimi do Budapesztu.

Kiedy w marcu 1944 r. nazistowskie Niemcy zajęły Węgry,  rodzina uznała, że dla Erzsi będzie bezpieczniej, gdy się od nich wyprowadzi. 

Erzsi wyprowadziła się, ale nadal regularnie odwiedzała rodzinę, aby jej pomagać i ich wspierać. Przeniosła pamiątki posiadane przez rodzinę do domu jednego z ich krewnych, który ożenił się z chrześcijanką i w ten sposób ocaliła ich rzeczy przed konfiskatą.

Jednak sytuacja Żydów w Budapeszcie cały czas się pogarszała  i wkrótce wydano rozporządzenie nakazujące im noszenie na okryciu zewnętrznym żółtej gwiazdy Dawida. Chociaż stanowiło to dla niej wielkie ryzyko, Erzsi postanowiła towarzyszyć rodzinie Laszlo Abonyi za każdym razem, gdy opuszczali dom, robiła róznież dla nich zakupy.

Kiedy zaczęły krążyć plotki, że  budapesztańscy Żydzi zostaną deportowani, Erzsi ponownie zamieszkała z rodziną. Załatwiła dla nich  fałszywe dokumenty tożsamości i przemyciła ich do własnego domu, obok niemieckich i węgierskich strażników.

Aż do końca wojny Erzsi dbała o to, aby rodzina została przeniesiona z miejsca na miejsce i  nie została aresztowana.

Po wojnie rodzina adoptowała Erzsi. Przeczytaj fragment powojennej wypowiedzi córki rodziny - Zsuzsanny Ozsváth (Abonyi). 

"Kierując się chęcią ocalenia nas, Erzsi przeciwstawiła się Niemcom. Uratowała nam życie. Uratowała mojego brata i mnie od zostania sierotami i naszych rodziców od najgorszej rzeczy, jaka może się przydarzyć istocie ludzkiej - utracie własnych dzieci.  Jej siła i heroizm ocaliły nam życie i umożliwiły nam później posiadanie własnych dzieci."

Zsuzsanna Ozsváth (Abonyi)

square.jpg

 

Zastanów się nad odpowiedzią na pytania

  • 4.5.a Podczas Holokaustu, pomimo świadomości, jak źle traktowano ich żydowskich sąsiadów, większość nie-Żydów z wielu powodów pozostawała bierna . Jak myślisz, co sprawiło, że Erzsi zachowywała sie tak jak sie zachowywała? Jakie cechy są potrzebne, aby „iść pod prąd”? Jak można nabyć takie cechy?

  • 4.5.b Dlaczego większość nie-Żydów nie zachowywała się jak Erzsi, a pozostała bierna? Spróbuj znaleźc co najmniej pięć wyjaśnień takiego zachowania.

  • 4.5.c Co jest dzisiaj potrzebne, aby przekonać ludzi do pomocy potrzebującym?

  • 4.5.d Podaj przykłady ludzi, którzy dzisiaj pomagają innym, nawet jeśli w swoich działaniach są osamotnieni.

  • 4.5.e Pomyśl o potrzebujących pomocy w twoim otoczeniu. Wymień działania, które możesz podjąć, aby im pomóc.

Poprzednie ćwiczenie
4.4 Opór
Następna sekcja (5. Czy z Zagłady możemy wyciągnąć jakąś lekcję?)
5.1 Próby zapobiegania ludobójstwu